中国历代服饰
به عنوان یک بخش مهم از تمدن کشور چین، لباس سنتی نقش حیاتی در تاریخ و فرهنگ این کشور دارد. ویژگی های اصلی که در پوشاک مردم چین باستان در دوران گذشته با دوران معاصر مشاهده می کنید شامل لباس هایی با یقه متقاطع، دامن یا لباس بلند، بلوزهایی با یقه پاپیون دار و یا لباس هایی هستند که هنگام پوشیدن از چند جهت پیچ و تاب می خورد. این مدل لباس ها برای هزاران سال است که در فرهنگ چین استفاده می شده است. تا زمان جمهوری خلق چین از لباسهای سنتی در این سرزمین استفاده می شد.
در سال های ١٩١٢ تا سال ١٩۴٩ پس از میلاد، پوشاک مردم چین، لباس های بلند چینی محبوبیت خاص خود را در زندگی روزمره داشتند. همزمان با انقلاب جدید در چین، سبک لباس پوشیدن در این کشور به سمت کشورهای غربی متمایل شد. از لباس های سنتی متعلق به تمدن چین باستان تنها در جشنواره ها و مراسم یا مناسبت های خاص استفاده می شود. لباس ها و پوشاک مردم را به صورت دست نخورده و کامل در سریال ها و فیلم های تلویزیونی که تاریخ این کشور را به نمایش می گذارد می توانید مشاهده کنید. برخی از اقوام و قومیت های سرزمین چین لباسهای منحصر به فردی بر تن می کنند.
بر اساس اکتشافات و مطالعات تاریخی قدمت پوشاک چین به دوران پالئولیتیک باز می گردد. این دوران مقارن با حدود ١.٧ میلیون سال پیش تا قرن بیست و یکم قبل از میلاد می باشد. موادی که برای تهیه لباس استفاده می شود شامل پوست حیوانات است. از این روش چیزی در حدود پنج هزار سال پیش استفاده میشد که مقارن با دوران امپراطوری زرد بوده است. در امپراتوری شانگ مقارن با قرن هفدهم قبل از میلاد تا سال ۱۰۴۶ قبل از میلاد، مفاهیم اصلی در پوشاک مردم چین به وجود آمد. از آن پس به بعد و به ویژه در طول امپراتوری جو، ترکیبی از پوشش بلوز و دامن برای هزاران سال در چین باستان متداول شد. جمهوری خلق چین تغییر بزرگی در این کشور ایجاد کرد. پوشیدن کت و شلوار در بین زنان نیز متداول شد. پس از دهه ۱۹۷۰ پوشاک مردم چین به سبک پوشش غربی تغییر پیدا کرد.
علاوه بر ویژگی های ظاهری و الگوهای اصلی که در لباس های سنتی و پوشاک مردم چین مشاهده می کنید، بسیاری از ویژگی های دیگر مانند شکل ظاهری، برش لباس، زیبایی ظاهری و رنگ لباس مفاهیم دیگری هستند که در مورد پوشاک مردم چین مطرح می شوند. در طول سلسله های امپراطوری مختلف در این کشور از ترکیب رنگ متفاوت برای لباس استفاده می شد. ترکیب سیاه و سفید در قرن هفدهم تا بیست و یکم قبل از میلاد در دوره امپراطوری سیَ متداول بود. از رنگ سفید در امپراطوری شانگ و از رنگ قرمز در امپراتوری جو استفاده میشد.
عامل دیگری که در طراحی پوشاک مردم چین باستان در قرن های گذشته رعایت می شد توجه به موقعیت سیاسی، اجتماعی، شغل و جنسیت افراد بود. بنابراین طرح لباس هایی که دارای گلدوزی اژدها و به رنگ زرد روشن دوخته میشدند مخصوص امپراطورها بودند. از لباس ارغوانی با شکل رسمی در سلسله تانگ، برای مردان عالی رتبه دربار استفاده میشد. این دوران مقارن با سال ۶۱۸ تا ٩٠٧ میلادی بود. در سال ١۶۴۴ تا سال ۱۹۱۱، هر فرد از نظر اجتماعی شخص بالاتر و ثروتمند ترین بود، لباس های او گلدوزی ها و تزئینات بیشتری داشت.
لباس چینیان باستان بسیار بیشتر از این بود که بخواهیم آن را صرفاً رختی برای پوشاندن بدن به حساب بیاوریم. آن سمبل شرافت و اعتبار و تجسم فرهنگ بود، و برای نشان دادن مقام اجتماعی فرد لازم بود. افراد فقیر و ثروتمند در چین باستان بسیار متفاوت از هم لباس میپوشیدند. فقیران کولهپشتی از جنس کنف میپوشیدند که بادوام و گشاد بوده و برای انجام کار در مزارع راحت بود. در سوی دیگر لباس ثروتمندان از ابریشم درست شده و با رنگهایی خاص رنگآمیزی شده و با طرحهایی خیالی و تجملی آراسته میگردید.
افراد طبقات پایین اگر لباسی از ابریشم میپوشیدند امکان داشت تنبیه شوند. رنگ لباس فرد نیز نشان دهنده هویت وی در چین باستان بود. امپراطور تنها کسی بود که حق داشت لباس زرد رنگ بپوشد، و در طول سلسله “شو” مردم فقیر فقط اجازه داشتند که لباس آبی یا مشکی بپوشند. وقتی مغولها چین را تصرف کردند، با خودشان کتان آوردند، و استفاده از کتان برای لباس در سلسله یوآن آغاز شد.
زیورآلات و جواهرات نه تنها بخشی از مد و فشن در چین باستان بودند، بلکه سمبلی از مقام اجتماعی نیز بودند. قوانین زیادی برای استفاده از جواهرات وجود داشت. فرد به راحتی میتوانست با نگاه به جواهرات اشخاص مقام اجتماعی آنان را شناسایی کند. مردان از سگک و قلاب کمربند استفاده میکردند، و زنان شانه و سنجاق و گیره مو بکار میبردند. برای چینیان باستان نقره بیشتر از طلا مورد استفاده بود. آنها مواد دیگری مانند پرهای آبی مرغ ماهیخوار، سنگهای آبی و شیشه نیز به کار میبردند.
چینیان باستان سنگ یشم را به همه سنگهای دیگر ترجیح میدادند. آنها بر این باور بودند که یشم دارای ویژگیهای انسانی است، ویژگیهایی مانند سختی، دوام و زیبایی. طرحهای اولیه برای یشم ساده بودند اما در طول زمان کاملتر شدند. نه مردان و نه زنان در چین باستان گوشواره نمیانداختند. طلسمها معمولاً به شکل جواهر با نماد اژدها مورد استفاده قرار میگرفت.
پیینفو لباسی مخصوص مراسم رسمی بود که از دو تکه تشکیل میشد. یکی تونیکی بود که تا بالای زانو میرسید و دیگری دامنی بود که تا زیر مچ پا قد داشت. دامن در مناسبات رسمی پوشیده میشد. این دو تکهی منحصربفرد در رنگهای متنوعی وجود داشت و هر رنگ معنای متفاوتی داشت. برای نمونه، قرمز نشانی از تابستان بود، سبز نشاندهنده ثروت، هماهنگی و رشد بود، سیاه برای زمستان استفاده میشد. پیین کلاهی کپسولی شکل بود که با پیینفو پوشیده میشد.
شنی تغییر و تحولات پیینفو است. آن ترکیبی از یک دامن و تونیک است که به هم دوخته شده و یک لباس یک تکه و بلند شده است. شنی در چین باستان به شدت رایج بوده است. آن در میان مقامات حکومت و افراد ممتاز و ادیب متداول بود. شنی از پیینفو الهام گرفته شده و برشی مشابه آن دارد.
چانگ پائو لباسی یک تکه است که بیشتر قسمتهای بدن از شانهها تا مچ پاها را میپوشاند. آن ترکیبی از لباسهای دیگر چینی است. آن لباسی بسیار گشاد است و بیشتر توسط مردان پوشیده میشود. چانگپائو توسط “مانچوها” به چین آورده شد، آنها از شمال چین که هوایی سرد داشت وارد چین شده بودند. طرح نعل اسبی، برای حفاظت در برابر سرما در زمستان بود. مردان میتوانستند در موقع انجام کار روزانه یا شکار آستین خود را رول کرده و آن را جمع کنند.
کلاه و نوع زیور و پوشش سر در چین، تاریخی طولانی دارد و بخش مهمی از لباس آنها به حساب میآمد. مردان کلاه استفاده میکردند و زنان زیورآلات برای موی خود بکار میبردند. مردان وقتی به سن بیست سالگی میرسیدند کلاه به سر میگذاشتند که نشان میداد بزرگسال و بالغ شدهاند. کلاه در چین باستان کاملاً با کلاههای امروزی تفاوت دارد. برخلاف کلاههای امروزه، کلاههای باستان با لبهای باریک فقط قسمتی از فرق سر را میپوشاند.
کلاه هم نشانگر مقام و رتبه اجتماعی بود. فقیران اجازه نداشتند کلاه بگذارند. در طول سلسله هن(۲۰۶ قبل از میلاد تا ۲۲۰ بعد از میلاد)، کلاه شبیه کلاههای امروزه بود، اما باید با یک بند بسته میشد. در طول سلسله لیائو (۹۱۶ -۱۱۲۵ بعد از میلاد) و سلسله جین (۱۱۱۵- ۱۲۳۴ بعد از میلاد) مردم کلاههای خزدار بر سر میگذاشتند.
جامه اژدها لباس روزانه امپراطور بود. آنها اژدها را سمبلی مهم در نظر میگرفتند که در زمانهای دیرین از آسمان پدیدار شدند. این جامه، یقهای گرد و دکمهای در سمت راست داشت. بیشتر دکمهها زرد بودند زیرا آن رنگ رسمی متعلق به امپراتور بود. همانند نماد اژدها، سمبلِ بسیاری از حیوانات دیگر مانند عقاب، ببر، مار هم مورد استفاده بود.
این مدل لباس به مردم دوران “هن” ارتباط دارد. در دوران امپراتوری زرد، از سال ٢۶٩٨ قبل از میلاد تا زمان امپراتوری مینگ (١٣۶٨ تا ١۶۴۴ پس از میلاد) مردم از نوعی لباس به سبک “هن” استفاده می کردند. لباس دوران هن عبارت است از یک لباس بلند و یقه دار که به صورت مورب روی هم قرار می گیرد؛ برای پوشیدن این لباس از کمربند مخصوص استفاده می شود؛ لباس دوره هن دارای آستین های گشاد و دارای یک کیسه می باشد و نحوه دوخت آن بسیار ساده است.
منجو نوعی لباس در دوران امپراتوری چینگ است که بیشتر به یک کت ساده شباهت دارد. لباس چی پاو شامل یک پوشش باستانی است که مخصوص بانوان است. این پوشش، یک لباس بلند است که با طرح های رنگارنگ، بسیار جذاب و زیبا دوخته شده است. از این دو مدل لباس بیشتر در جشن ها و مراسم استفاده می شود. برای دوخت این دو مدل پوشاک از ابریشم، کتان و پارچه نخی استفاده می شود.
این لباسها در سلسلههای مختلف و دورههای زمانی گوناگون با یکدیگر تفاوت دارد و غالبا به رنگ قرمز است زیرا در فرهنگ چینی رنگ قرمز نشانه خوشبختی و شادی میباشد. پوشاک مردم چین در مراسم و جشن ها در ایام مختلف، متفاوت است. به طور مثال برای مراسم اژدها از یک لباس استفاده می شود و برای مراسم موسیقی و فستیوال های خیابانی، نوع دیگری از پوشاک به کار می روند.
