功夫

Gōngfu

کونگ فوی چینی (هنرهای رزمی چین یا همان چیزی که عموما ووشو یا در زبان چینی گونگ فو نامیده می شود) یک سری شیوه‌های مبارزه است که طی مدت بسیار طولانی در چین توسعه یافته و پیشرفت کرده است. امروزه این هنر به عنوان یک ورزش سنتی و باستانی در چین شناخته می شود که روز به روز به محبوبیت آن اضافه می شود و حتی به نوعی نماینده فرهنگ چین در دنیا است.

شیوه ‌های مختلف این هنر که شاولین، تَیچی و چی‌گنگ هستند، دنبال‌کننده ‌های زیادی در سرتاسر دنیا دارند. بعضی از افراد در دیگر کشورهای دنیا فکر می کنند تمام چینی‌ها استاد کونگ‌فو هستند که این درست نیست اما این میراث باستانی شیوه حضور خاص خود را دارد و تاثیر زیادی روی مردم گذاشته است. اگرچه کونگ ‌فو یک شیوه رزم است، اما نماینده آرامش و صلح است و نه جدیت و خشونت. این ارزش بزرگ این هنر است که نسل به نسل بر سینه‌ها حمل شده است. با استفاده از یک سری حرکات، شیوه‌های مشت زنی، مهارت‌های استفاده از اسلحه، و یک سری حرکات خاص رزمی، کونگ‌فو همیشه ماهیت اصلی خود یعنی دفاع شخصی را حفظ کرده‌است. اگرچه ارزش بدنسازی و تناسب اندام در این هنر همواره مورد تجدید بوده ‌است.

تاریخچه

功夫历史

Gōngfu lìshǐ

کونگ فو، شناخته شده ترین ریشه ی هنر های رزمی است. پیدایش و فلسفه کونگ فو ،ازجمله پیچیده ترین مسائلی است که می توان به آن پاسخ داد و علاقمندان به راحتی نمی توانند اطلاعات مستندی ازچگونگی شکل گیری این هنر رزمی بدست بیاورند. کونگ فو یک نگرش است بر دنیای جدید، ضمن اینکه دارای تاریخچه ای قدیمی می باشد . سرگذشت کونگ فو هم زمان با تاریخچه ی انسان اندیشمند است که در دوازده هزار سال پیش سابقه اولین حرکات فکر وجسم برای اولین بار برای مقابله با محیط زیست و بقای خود ،داشته است. اولین کسانی که پی به این نیروی اسرار آمیز بردند، نژاد زرد بودند و چون بعدها فقط از نیروی تن استفاده کردند، اصول و مبانی علمی این راه فراموش شد . اصولاً در سبک های رزمی کسانی بوده اند که دانش پیشینیان را با اندوخته تجربی خویش در آمیخته اند و به مقتضای شرایط زمانی و محیطی خود، بیش از دیگران درمعرفی و ارائه یک شیوه رزمی خاص موفق بوده اند. ذکر نام و سبک ایشان یادی است برای آنها که می دانند و تذکری برای آنان که نمی دانند . هیچ استادی تا شیوه کلاسیک و اصولی را بطورکامل و دقیق نیاموخته، سبکی را معرفی نکرده است . یاد و خاطره اساتید ، همیشه شوق هنرجویان را برمی انگیزد و این همان چیزی است که مایه پیشرفت می شود . «اشتیاق آموختن و دانستن » بسیاری از این پیشگامان را دیگران نمی پسندند ، برخی به دلایل درست وگروهی دیگر به علل نادرست . اما به هر تقدیر قضاوت، قله های کوهی است که دامنه اش شناخت درست نامیده می شود. «هرچند همیشه افرادی هستند که در رسیدن به قله ، هلی کوپتر را به کوهنوردی ترجیح میدهند.» اگر هرکسی درهر درجه ای از مهارت رزمی، عمر شاگردی بیشتری داشته باشد ، استاد بهتری خواهد بود . مطلب در زمینه ی بیانگذاران و بنیگذاری، بسیار است و درحوصله این مقاله نمی گنجد ، اطمینان داریم اساتید فاضلی نیز هستند که به ازای تدریس یک درس یا مطلب ،ده درس را تفهیم و تمرین می کنند و از وجود خود ، پلی می سازند که نسل های آینده با عبور از آن به شناخت دقیق تری دست یابند. تامو بنیانگذار قدیمی ترین شیوه شناخته شده متعارف در کشور چین و جهان است که کونگ فو نام دارد. لغت کونگ فو به معنی : انجام بیشترین کار در کمترین زمان است وکسی که این هنر رزمی را می آموزد ، مرد ماهر و تصویری ازکار پیوسته و جدی را با خود دارد. گفته می شود کونگ فو حدود ٢۵٠٠ سال پیش در کشور چین توسط مردی به نام درایاما تائیشی یا «تامو» یا «بودهی دارما» یا «دات مور» یا «بودا آدها » کاشف اندیشه برتر و نفوذ روح توانا عرضه شد. درایاما ثابت کرد که انسان قبل از اینکه به مسائل دنیای خارج خود بیاندیشد بهتر است به خود بیاندیشد و همین فکر بود که جامعه ی قرن بیستم را با تکان شدید به مکتب خود رهنمون کرد و هم اکنون میلیون ها انسان از کلیه جوامع، مفتون این اندیشه شده اند. درایاما در ابتدا شاگردان را به گرد اندیشه فرو برد و پس از سالیان زیاد ریاضت درتوانایی اندیشه، دانست که نیروی اندیشه توانا است ولی تن بی حرکت است . از همین جا بود که به منظور نمایش نفوذ اندیشه ی برتر ، حرکاتی ازدست و پا ابداع نمود. حرکات درایاما با تحول های بسیار بصورت دست و پا و بالاخره متکی به نیرو های دوران بطریقه ی علمی امروز به آن پرداخته می شود، آمیخته ای از هنر تن و روان است که نام آن را کونگ فو نهاده اند. درسال ١٩٠٠ استادانی از نژاد زرد بگرد هم جمع شدند و اصولی بر ضربات علمی و فنی به نام هنرهای مبارزه ای تنظیم کردند و مربیانی نیز به کشور های مختلف جهان اعزام داشتند. برخی اعتقاد دارند درایاما ازهندوستان وارد چین شده ،اما پژوهش های دقیق تاریخی در حوزه فنون رزمی، وجود شیوه مبارزاتی شبیه به فنون وی را در هندوستان آن زمان تأیید نمی کند. دراین میان نظر «پال پیلوت» مورخ فرانسوی وگروهی دیگر از محققان که معتقدند وی از ایران به چین رفته است، به حقیقت نزدیکتر به نظر می رسد . وجود معابدی که در غرب چین میان کوهستان ها و بعضاً در غارها بنا شده و نقش نماد ماه و خورشید «که از مبانی دیدگاه مانی و سایر مخالفین سلسله ساسانی است » بر دیوار آن ها، همچنین مطالب تخصصی مطرح شده در مکاتب کونگ فو درباره ی ماه و اشاره اساتید این سبک به ماه و معنی آن در سبک های «پاشی ین چین ، نگو چوچوآن» وسایر سبک ها و تلفظ چینی کلمه فارسی «تاماه » که همان « تاموست » به همراه خیلی دلایل دیگر بنیانگذار کونگ فو شاولین که شناخته شده ترین ریشه سایر هنرهای رزمی جهان است را یک ایرانی معرفی می کند. به هر تقدیر ، درایاما ازغرب به چین آمد و به «بودتور »رفت و پس از طی مراحل و منازعاتی ، امپراتور، آن معبد را دراختیار وی گذاشت تا تعلیمات خود را درآنجا بنیاد نهد. این معبد پس از چند دوره تخریب و آتشسوزی و بازسازی، بعدها در زمان سلسله «تانگ» شاولین نام گرفت . درهنگام استقرار تامو در این معبد ، هنرجویان وی از فشار خستگی و تمرکز شدید اثنای تمرینات فکری و روحی به ضعف جسمانی شدیدی مبتلا شدند که درایاما را مجبورکرد تمرینات بدنی خاصی را برای جلوگیری از فساد سلولی و افزایش قدرت جسمانی به ایشان عرضه کند .قسمتی از این تمرینات « شی آر لوهان شو» یا «آی کی کین کیو» نام دارد که امروزه نیز اگر درست تدریس شود، جزء مفید ترین و سنگین ترین تمرینات بدنی موجود دردنیا است .درایاما دو کتاب به جای مانده که یکی «یی جین چینگ» نام دارد و در ارتباط باتقویت نیروی جسمانی است و دیگری «شیه سویی جینگ»گفته می شود که ناظر بر تمرینات فکری و تعلیمات روحی است . ازکتاب دوم در مراجع رسمی کشور چین بطور علنی اثری دردست نیست وگفته می شود کتاب نخست نیز به طور کامل در اختیار پژوهشگران قرار نگرفته است .درایاما پس از تعلیم شیوه خود، روزی از معبد خارج شد و دیگر هرگز بازنگشت ، اثری از مقبره یا قبر او در دست نیست ، ولی تصاویری که به او نسبت داده می شود ، از چین تا اوکیناوا و از استرالیا تا محله چینی ها در شهر های مختلف آمریکا ، زینت بخش مکان های تمرین هنرهای رزمی است .درحقیقت چهره واقعی درایاما همچون چهره حقیقی فنون او برای همگان روشن نیست، اما نتایج عمل او در اغلب نقاط آسیای جنوب شرقی هم از نظر آیینی و هم به لحاظ تمرینات بدنی تا امروز باقی مانده است. کونگ به معنای دانایی و فو به معنای طریقت است و در پیوند این کلمات به کونگ فو طریقت دانایی گفته می شود حرکت در مسیر دانایی و یا گام برداشتن در طریقت دانایی به درک انسان بستگی دارد و درک حاصل نیروی فکر است و فکر نیز در جسم قرار دارد که به آن پایگاه فکر می گویند. کونگ فو ضمن این که دارای یک تاریخچه ازمنه ی قدیمی می باشد ، نگرشی است بر دنیای جدید و جوانانی که در این اثر هیجان زده بسر می برند و هرگونه اعمال قهرمانی از آنان سلب شده و گاهی گوشه گیری و بی بند و باری آنان را مبتلا ساخته است یک دنیای جدید است ، راهی پر قدرت است و روش درست اندیشیدن می باشد.

هنر‌های رزمی‌ای که ما امروزه به عنوان کونگ‌فو می شناسیم از دوران امپراتوری‌های شانگ （商：shāng）و جو（（周：zhōu ریشه می گیرد. در امپراتوری‌های بعدی یعنی چین（ 秦：qín）و هان（汉：hàn）، کشتی، نیزه‌اندازی و شمشیر‌زنی بسیار پیشرفت کردند و در میان مردم و نیرو‌های رزمی محبوب شدند. در امپراتوری بعدی یعنی سونگ（宋：sòng）، مدارس رزمی مختلف، شیوه‌های مشت‌زنی، سری‌ حرکات و توانایی‌های حمل اسلحه مختلف شکوفا شدند.

گروه‌بندی

معبد شاو لین

少林寺

Shào lín sì

کونگ‌فو بعد از پیشرفت‌های زیادی که طی قرن‎‌ها در چین داشته، به یک سیستم بزرگ که شامل بخش‌ها و مکتب‌های مختلف است، تبدیل شده است. طبق مدارک ثبت شده، بیش از ۳۰۰ شیوه‌ مشت‌زنی در سرتاسر چین وجود دارد. این شیوه‌ها در بخش‌های شمالی و جنوبی کاملا متفاوت هستند، بنابراین گروهبندی کامل آن بسیار سخت و حتی نشدنی است.

بعضی از مکتب‌ها بر اساس محل‌های جغرافیایی گروه‌بندی شده‌اند، مانند مشت جنوبی که در چین جنوبی متداول است و مکتب شاولین که مرکز آن معبد شاولین در استان هِنَن （河南：hénán）است. بعضی از سبک‌ها با احترام به مخترع و استاد آن نام‌گذاری شده‌اند، مانند سبک چن تایچی یا سبک یانگ تایچی. بعضی از سبک‌ها بر اساس روش آموزششان شناخته می شوند، مانند هنر بوکس درونی （内家拳：nèijiāquán） که بر اداره کردن دایره درون و تنفس تمرکز می کند و هنر بوکس برونی（外家拳：wàijiāquán） که بر ورزیدن عضلات و اعضای خارجی تمرکز می کند. بزرگ‌ترین و پرنفوذ‌ترین سبک‌ها و مکتب‌های کونگ‌فو ٨ موردی است که در ادامه معرفی می کنیم: ١. شاولین: در معبد شاولین در استان هِنَن （河南：hénán） به وجود آمد و به عنوان سبک ابتدائی کونگ‌ فو در چین شناخته می شود و در سرتاسر دنیا رواج یافته است. هر دو تمرینات فیزیکی و ذهنی این سبک بر اساس آموخته‌های بودا پایه‌گذاری شده‌است. مشت‌زنی شاولین، مشت جنوبی（南拳击：nèiquánjī） ، لگد شمالی（北踢：běitī）و （咏春拳：yǒng  chūn quán） نماینده‌های این مکتب هستند. ٢. هنر‌های رزمی（武当：wǔdāng）: این مکتب تقریبا به اندازه شاولین معروف و محبوب است. این سبک تحت فلسفه و تئوری‌های دائوئیسم  （道教：dàojiào ）پیشرفت یافته و مرکز آن کوه وو دانگ 武当山در استان هوبِی湖北省 است. تَی جی  太极拳بوکس مفهومی形意拳 و ٨ نگاره دست  八级拳از سبک‌های اساسی این مکتب هستند. ٣. هنر‌های رزمی （峨眉：é méi shān）: این سبک که مرکز آن کوه اِ مِی  峨眉山در استان سِچون四川省 است، مزیت‌های مکاتب شاولین و وو دانگ را ترکیب کرده است. خیلی از شعبات فرعی کونگ‌فو مانند، چینگ چنگ، تیه فو، چینگ نیو، دیِن ئی و هوانگ لی تحت تاثیر این مکتب به وجود آمده‌اند. ۴. تَیجی（太极拳：tàijíquán） : این سبک یک سبک نسبتا آرام و ظریف است که از ترکیب دائوئیسم، آموزه‌های محلی، طب سنتی و تمرینات بدنی به وجود آمده‌است. ماهیت تایچی در اصل حمله به وسیله جمع‌آوری نیرو، پیروزی بر سختی به وسیله نرمی و پیروزی بر کنش با سکون است. ۵. بوکس مفهومی（形意拳：xíngyìquán）: این سبک نماینده هنر بوکس درونی است که با مشت‌های مستقیم و حمله‌های سریع که برای مبارزه برابر دشمن مناسب هستند منش‌نمائی شده‌است. روال مشت‌زنی این سبک شامل بوکس ٨ عنصر و بوکس ١٢ حیوان و غیره است. ۶. ٨ نگاره دست（八级拳：bājíquán）: به وسیله استاد دونگ های چوان به وجود آمده و شامل تغییرات ممتد در حالت دست است. از این مکتب نیز شعبات فرعی زیادی نشات گرفته‌اند. ٧. مشت جنوبی（男拳：nánquán）: این مکتب سنتی بیش از ۴٠٠ سال در جنوب چین حاکم است. مرکز آن استان‌های گوانگ دونگ و فو جیِن هستند و شامل حرکات سریع و کوتاه، توانایی‌های مختلف، قدم‌های استوار و حمله‌های نیرومند است. یکی از اساتید به‌نام این مکتب استاد وانگ فِی هونگ است. ٨. چی گونگ（气功：qìgōng ）: چی گونگ نه تنها یک مکتب هنر‌های رزمی است بلکه یک روش تمرین ذهن و بدن است که برای سلامت بدن، تنفس و بدنسازی بسیار مفید است. اساسا دو نوع عمده از چی گونگ وجود دارد که آن‌ها چی‌گونگ دینامیک که با حرکات خاص بدنی انجام می‌شود و چی گونگ استاتیک که با تنظیم تنفس و ذهن انجام می شود، هستند.

در زیر انواع سبک های گونگ فو به زبان چینی آورده شده است.

形意拳：Xíng yì quán

 米组拳：mǐ zǔ quán

 戳脚翻子拳：chuō jiǎo fān zi quán

 八卦掌：bāguà zhǎng

 八级拳：bā jí quán

 查拳：chá quán

 大悲拳：dàbēi quán

 峨嵋铁臂金刚捶：éméi tiě bì jīngāng chuí

 花拳：huā quán

 临清潭腿：lín qīngtán tuǐ

 劈挂拳：pī guà quán

 三皇炮捶：sān huáng pào chuí

 太极拳：tàijí quán

 螳螂拳：tángláng quán

 通臂拳：tōng bì quán

 意拳：yì quán

 咏春拳：yǒng chūn quán

یادگیری گونگ‌فو

آموزش گونگ‌فو به کودکان

در سال‌های اخیر یادگیری گونگ‌فو در بین ملیت‌‌‌ها و سنین مختلف بیشتر و بیشتر می شود، به همین دلیل باشگاه‌ها و مراکز آموزش جدید زیادی تاسیس شده‌اند. یک عزم جزم پیش‌نیاز یادگیری این هنر است. برای یادگیری نظام‌مند باید یک استاد را دنبال کنید یا در یک مدرسه گونگ‌فو ثبت نام کنید. توانایی‌های پایه‌ی پاها، مچ و شانه‌ها باید هرروز تمرین شوند. با یادگیری دقیق و خوب اصول پایه می توانید روال‌ها، سبک‌ها ، مکتب‌ها و اسلحه خاصی را در ادامه دنبال کنید تا توانائی‌های مبارزه خود را افزایش دهید.

محل‌هایی در پکن که می توانید نمایش‌های کونگ‌فو را تماشا کنید

تئاتر قرمز پکن: نمایش معروف این تئاتر درباره بزرگ شدن یک راهب است که تماشای آن خالی از لطف نیست. چایخانه لاو شئا: علاوه بر اپرا، آکروبات‌بازی، موسیقی مردمی و مراسم چای در این مکان، میتوانید نمایش‌های کونگ‌فو را نیز تماشا کنید.