آداب و رسوم مردمی

民俗

عید بهار چین

عید بهار در واقع همانند عید نوروز ایران، عید ملی، فرخنده و پرنشاط است. به طور کلی از قدیم الایام، سال در تقویم کشاورزی چینی با ١٢ نام حیوان یعنی گاو، ببر، مار، موش، خوک، میمون، خرگوش، اسب، خروس، گوسفند، سگ و اژدها مشخص شده است. اژدها در عهد قدیم توتم ( یعنی روح یا موجود حافظ قبیله ملت چین به شمار می رفت.

تقویم کشاورزی چینی

در روایات قدیمی چینی، اژدها همواره به موجودی صاحب نیرو و قدرت، جسوری و بیباکی، ترسیم شده است و از دیدگاه مردم چنین روحیه ای دقیقا سمبل ایده ال ملت چین است. مردم، اژدها، این حیوان افسانه ای را می پرستند و آرزومندند تا اژدها خجستگی و میمنت را برایشان به همراه بیاورد.

جشن بهار

از تاریخ عید بهار تاکنون ۴ هزار سال می گذرد. در بیش از دو هزار و صد سال قبل از میلاد مردم آن زمان حرکت یک دور ستاره مشتری ( یعنی ژوپیتر) را یک ( تسئو) می دانستند و این عید را نیز ” تسئو” می نامیدند. اما نام این عید در یک هزار سال قبل از میلاد به ” نیِن 年:nián ” یعنی پرحاصل تغییر کرد.

گفته می شود که در روزگاران بسیار دور که به باور عده ی زیادی به حدود ۱۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی گردد، دهکده ای به نام نیِن در کشور چین وجود داشته و دیو ترسناکی در آن زندگی می کرده است. این دیو بچه ها را می بلعید و مردم را می ترساند تا این که به طور اتفاقی مردم دهکده متوجه شدند که رنگ قرمز و صدای بلند چیزی است که دیو از آن می ترسد به همین خاطر در همه جای دهکده از رنگ قرمز استفاده کردند، از آن زمان تا به امروز به این روز گوآ نیِن “过年:guò nián “می گویند که به معنی گذر سال است. به همین خاطر است که چینی ها این روز را که برایشان روز مهمی است جشن می گیرند. در واقع آن ها رسیدن سال جدید را در کنار خانواده شان با آرزوی داشتن سال پر آرامش جشن می گیرند.

جشن بهار

به رسم و عادت عامیانه در چین ایام عید بهار از ٢٣ دسامبر شروع می شود و تاعید فانوس در تاریخ ١۵ ماه آینده خاتمه می یابد که جمعا سه هفته طول می کشد. به منظور گرامیداشت ایام عید از شهرها گرفته تا دهکده ها، مردم فعالیتهای مختلفی را انجام می دهند و جشنهایی برپا می کنند. درروستاها کشاورزان به خانه تکانی و شستن لباسها و لحاف وغیره می پردازند تا با پاکی و پاکیزگی به پیشواز سال نو بروند. آنان همچنین خوراکیهای گوناگونی مانند شکلات و آب نبات، کیک، گوشت و سبزیجات برای پذیرایی از مهمانان تهیه می کنند. درشهرهای بزرگ مقدمات عید نیز از مدتها قبل ازعید شروع می گردد. سازمانها و ادارات فرهنگی و گروههای هنری برنامه های هنری خود را آماده می سازند و در پارکها برنامه های تفریحی و بازی های گروهی جدید و بیشماری برای مردم انجام می شود. موسسات تجاری نیز برای برآوردن نیاز مشتریان خود کالاها و اجناس متنوع را از کشورها و حتی خارج از چین وارد می کنند. عید بهار چین همانند عید نوروز ایران عید ملی، فرخنده، پرشکوه و پر نشاط است. به طور کلی در نواحی مختلف چین رسوم و آداب سنتی برای برگزاری این عید متفاوت است.

اما ضیافت شام با حضور کلیه اعضای خانواده د رشب آستانه عید چه در شمال چه در جنوب کشور لازم و ضروری است. در جنوب این غذا غالبا از بیش از ١٠ خوراک تشکیل می شود که در میان آنها ماهی و خوراکی تهیه شده از خمیر لوبیا باید دیده شود. زیرا این دو خوراک در تلفظ به چینی با ” مرفه بودن ” تقریبا یکی است. در شمال این غذا را اغلب ” جیاوجه饺子:Jiǎozi ” تشکیل می دهد.

ضیافت سال نو

خانواده ها دراین شب در کنار یکدیگر به تهیه این خوراک سنتی مشغول می شوند. شایان ذکر است که در میان خوراکهای سنتی عید بهار، غذاهای شیرین از آرد برنج چسبیده به چینی ” نیا گا” حتما باید وجود داشته باشد. به این دلیل که نشانگر ارتقای دائمی سطح زندگی، گردهم آمدن و سعادتمندی اعضای خانواده است. در آستانه سال جدید به تقویم کشاورزی چین، مردم با سرور و شادی با سال گذشته وداع نموده و به پیشواز سال جدید می روند. دربعضی مناطق مردم به آتش زدن ترقه و آتش بازی هم می پردازند. از اول سال نو اعضای خانواده ملبس به لباسهای زیبا و نو به استقبال مهمانان و یا دیدار از خویشاوندان و دوستان می پردازند.

آنها هنگام ملاقات جملات مبارکی چون ” سال نومبارک” و ” یا عید بهار مبارک باد “را می گویند و سپس به خوردن میوه و شکلات و چای مشغول می شوند و با هم گفت و گو می کنند.

تبریک سال نو

در ایام عید بهار برنامه های هنری و تفریحی جالب توجه و رنگارنگ است. دربعضی جاها اپراها و فیلمهای ویژه عید به معرض نمایش گذارده می شود و در بعضی مناطق دیگر برنامه های هنری عامیانه نظیر رقص شیر، یان گو و رقص با چوب پا و غیره اجرا می شود که به این ترتیب محیطی مملو از وجد و شادی برهمه جا حکم فرماست. البته بیشتر مردم ترجیح می دهند درخانه برنامه های تلویزیونی خاص عید بهار را تماشا می کنند. گفتنی است که چسباندن  تابلوهای خوشنویسی و نقاشی های ویژه عید بهار روی دیوار، روشن کردن فانوس نیز از جمله برنامه های عید بهار است. درایام این عید جشن فانوس نیز جلوه ای خاص دارد.

فانوس رنگی

فانوسهای رنگی درواقع از جمله هنرهای دستی و سنتی مردمی چین است. مردم با در دست داشتن اشکال مختلف و متنوع فانوسها که بر روی آن شکل حیوانات مناظر طبیعی و چهره های قهرمانان ترسیم شده است در یک جا جمع می شوند و شادی می کنند. البته پا به پای ارتقای سطح زندگی مردم، آنان ضمن حفظ رسوم و آاداب سنتی، برنامه های جدیدی به وجود آورده اند. برای نمونه جهانگردی و چین گردی به رسم نوین چینیها در ایام عید بهار اضافه شده است.