سرزمین چین با قدمتی بیش از سه هزار سال همواره مهد پرورش دانشمندان، فیلسوفان، هنرمندان، شاعران، نقاشان، نظریه پردازان، نویسندگان و امپراطوران بزرگی بوده که هم در سرزمین چین و هم بر همه دنیا تاثیر عمیقی داشته اند. در این قسمت سعی داریم با سیری در تاریخ چین به بررسی معروفترین آنها بپردازیم. ابتدا از مشاهیر کهن چین شروع کرده و به ترتیب آنها را معرفی می کنیم.
امپراتور ” چین شی هوان ” موسسه سلسله ” چین” بود. نام اصلی او ” اینگ جن” بود. در سالهای آخر دوران کشورهای جنگنجو، کشور ” چین ” قدرتمندترین کشور به حساب می آمد و به دنبال متحد کردن شش کشور شرقی بود. هنگامی که ” اینگ جن” بر مسند امپراتوری نشست، بعلت سن کم ” لو بوا وِی” نخست وزیر به جانشینی او امور دولتی را بر عهده داشت. در سال ٢٣٨ قبل از میلاد، امپراتور شخصا اداره کشور را بر عهده گرفت. وی ” لو بوا وِی” را از نخست وزیری معزول نمود و ” وی لیو”،” لی سی” و افراد دیگر را منصوب کرد. از سال ٢٣۶ تا سال ٢٢١ قبل از میلاد، وی شش کشور ” هَن”،”وِی” ،” چو”، ” یان”،”جائو”،”چی” را از بین برد و به دوران حکمرانی ” کشورهای جنگجو ” که روسای این کشورها حکومت مستقل محلی را با نیروی نظامی مستقر کردند، به پایان رساند و سرانجام سلسله ” چین”، اولین کشور با نظام تمرکز قدرت دولت مرکزی، متحد، با ملیت ها را ایجاد نمود و با نظام شهرستان ها جای آن را گرفت.
سال ٢٢١ قبل از میلاد، ” ” اینگ جن” خود را ” شی هوان” یعنی امپراتور اول نامید. وی سپس نظام واگذاری تیول را لغو کرد. تحت کنترل مستقیم امپراتور، یک سری ارگان های بوروکراتیک از دولت مرکزی تا شهرستان ایجاد شد. بر اساس قوانین سابق کشور ” چین”، با جذب بعضی مواد قانونی شش کشور قوانین یکسان تنظیم کرد. برای جلوگیری از فعالیتهای تجزیه طلبانه و استقرار مجدد حکومت سلطنتی، اشراف و ثروتمندان شش کشور سابق به ” گوان جون” ، ” با شو” منتقل شدند. وی فرمان داد که داشتن سلاح در بخش های غیردولتی ممنوع است و سلاح های جمع آوری شده باید از بین برود.
در اقتصاد به کشاورزی توجه نشان داد و به پیشرفت نظام خصوصی فئودالی کمک کرد. سال ٢١۶ قبل از میلاد فرمان داد که مالکان زمین و کشاورزان تنها تعدادی از زمین های خود را به دولت گزارش کنند و حق داشتن زمین مورد قبول و دفاع دولت قرار گرفت، بدین جهت نظام خصوصی زمینداری تنظیم شد. اوزان و مقادیر تنظیم شده توسط ” شانگ یانگ” در دوران کشورهای جنگجو به عنوان استاندارد نظام اوزان و مقادیر سراسر کشور تعیین شد.
در زمینه فرهنگی و ایدئولوژی، بر اساس خط رایج در ” چین ” ” سیائو جوان” را تنظیم کرد و آن را در سراسر کشور تعمیم داد. سال ٢١٢ قبل از میلاد فرمان داد که انواع کتاب ها را از بین برند و مدرسه های خصوصی را ممنوع کرد. سپس بیش از ۴٠٠ دانشمند پیرو کنفوسیوس و کیمیاگر را در شهر ” شیان یانگ” زنده به گور کرد.
” چین شی هوان ” بعد از نشستن بر مسند امپراتوری، ژنرال “من تیان” را برای حمله به ملیت ” شون نون” فرستاد و دیوار بزرگی در شمال کشورهای چین، جایو و یان ایجاد کرد و دیوار بزرگ ۵ هزار کیلومتری ساخت. ساخت دیوار بزرگ چین برای “شون نون” که در سوارکاری و تیراندازی ماهر بود، نقش دفاعی ایفا می کرد و بیش از پیش حکومت سلسله” چین ” را مقتدر کرد و امور دفاعی مرزی را بهبود بخشید. بعد از فتح منطقه” به یو””جونها ” (بخش اداری در چین قدیم که در بین استان و شهرستان قرار داشت)” گوی لین”،” سیان” و” نن های” را تاسیس کرد. تا اواخر سلسله ” چین”، تعداد ” جون” از ٣۶ مورد در اوائل وحدت به بیش از ۴٠ مورد افزایش یافت. بعد از وحدت شش کشور، “چین شی هوان” کاخ ” ا پانگ ” و آرامگاه” لی شان” مجلل را ساخت و پنج بار بازرسی های گسترده انجام داد. برای پیدا کردن آب حیات، وی ” سو فو” را در راس چند هزار پسر و دختر جهت پناه خواستن از رب النوعها به دریای شرقی فرستاد. در اثر این عملیات نیروی انسانی فراوانی مصرف شد و مشکلات و سختی های مردم بیشتر گشت. ژوئیه سال ٢١٠ قبل از میلاد، ” چین شی هوان” براثر بیماری جان سپرد.
در ماه مارس سال ۱۹۷۴ کشاورزانی که در حال حفر زمینی در نزدیکی ۳۶ کیلومتری شی آن بودند، با دیدن یک حفره که در آن تعداد ۶ هزار سرباز سفالین انسان نما، حضور داشتند، شگفت زده شدند. مدتی بعد مشخص شد که این منطقه، مقبره امپراتور چین بوده است و اکتشافات اصلی تقریبا بلافاصله شروع شدند. تاریخدانان بر این باورند که تعداد ۷۰ هزار کارگر برای مدت زمانی نزدیک به سه دهه بر روی این مقبره کار کرده‌اند. تا به امروز باستان شناسان توانسته‌اند تا مجموعه‌ای به مساحت ۵۱٫۸ کیلومترمربع از این مجموعه را کشف کنند. این اکتشافات شامل ۸ هزار سرباز سفالین و تعداد زیادی از ارابه و اسب، یک تپه هرمی به عنوان مقبره امپراتور، بقایای کاخ، دفاتر، انبارها و اصطبل‌ها می‌شود. علاوه بر حفره یاد شده که ۶ هزار سرباز سفالین را در خود جای داده بود، حفره‌ای دیگر نیز یافته شد که در آن سواره نظام و پیاده نظام کاملی از جنس سفال وجود دارد. سومین حفره کشف شده نیز حاوی افسران بالارده و ارابه‌ها بود. چهارمین حفره کشف شده کاملا خالی بود و حدسی که در این باره زده می‌شود این است که این حفره در زمان مرگ امپراتور، نیمه کاره رها شده است.
پس از یک دوره ۲۰۰ ساله جنگ که با نام دوران جنگ ایالت‌ها شناخته می‌شود، چین شی هوانگ به واسطه متحد ساختن تمامی استان‌ها تحت نظارت یک دولت مرکزی و با انتخاب شهر سیِن یانگ “咸阳：xiányáng ” به‌عنوان پایتخت برای خود اعتبار بالایی به دست آورد. پایداری حکومت او موجب شد تا چین بتواند پیشرفت‌های بزرگی را در سیاست، اقتصاد و فرهنگ تجربه کند. ازجمله این پیشرفت‌ها می‌توان به معرفی یک استاندارد برای نوشتن کتیبه‌ها، ایجاد یک سیستم کانال بندی و راه کشی، پیشرفت‌های بزرگ در فلزشناسی، مقیاس استاندارد برای وزن و ساخت پروژه‌های بسیار بزرگ عمومی مانند دیوار بزرگ چین اشاره کرد. با این وجود چین به بی رحم بودن نیز مشهور بود: او دستور داد تا تعداد زیادی از محققانی که ایده‌هایی بر ضد او داشتند را به قتل برسانند. همچنین او نسبت به جان سربازانی که در ساخت این پروژه‌های بزرگ ازجمله مقبره خود او فعال بودند، کمترین توجه را داشت. تعداد زیادی از هنرمندان و کارگران در طول ساخت این سازه‌ها جان خود را از دست دادند و در عین حال نیز بسیاری از افراد دیگر نیز به خاطر حفاظت از موقعیت مکانی این مقبره و مخفی نگاه داشتن گنج‌های دفن شده و محل ساخت آن، کشته شدند.
ارتش سفالین متشکل از سربازان عادی، کمان داران، اسب‌ها و ارابه‌هایی بود که با آرایش نظامی در اطراف مقبره امپراتور ساخته شده بودند تا از او در دنیای پس از مرگ حفاظت کنند. فرایند پرزحمت ترمیم این مجسمه‌ها (بسیاری از آنها پس از مرگ امپراتور چین با تخریب توسط مخالفان او روبرو شده بودند) نشان داد که این مجسمه‌های ویژه با استفاده از قالب و یک سیستم اولیه خط تولید ساخته شده بودند. علیرغم این‌که دست‌های بسیاری از آنها دقیقا مشابه با یکدیگر بود و تنها ۸ قالب برای شکل دادن به سر آنها استفاده شده بود، پس از ساخت قسمت اصلی سر به کمک گل، ویژگی‌های متفاوتی به‌صورت هر یک از آنها افزوده شده بود. نتیجه این امر این بود که هر یک از این سربازان از نظر مشخصات ظاهری چهره با دیگری متفاوت بودند. این موضوع به خوبی نشان دهنده سطح بالای هنرمندی و توانایی ساخت در میان چینی‌های باستان است.
در طول کاوش‌های باستان شناسی انجام شده بر روی حفره حاوی سربازان سفالین بود که باستان شناسان توانستند تا تعداد ۴۰ هزار سلاح برنزی را بیابند که در میان آنها تبرهای جنگی، کمان، تیر و نیزه نیز وجود داشتند. این سلاح‌ها به‌واسطه لایه کروم کشیده شده بر روی آنها، حتی پس از گذشت بیش از ۲ هزار سال، بازهم به‌خوبی حفظ شده بودند. این روش که به نظر روشی مدرن می‌رسید (اولین بار این روش در سال ۱۹۳۷ در آلمان و در سال ۱۹۵۰ در آمریکا به کار گرفته شد)، نشان دهنده میزان تکامل چینی‌های باستان در فلزکاری است.
حتی ۴۰ سال پس از کشف این مکان، هنوز ۱ درصد از مقبره نیز مورد کاوش باستان شناسی قرار نگرفته است. دلیل اصلی این امر ترس از آسیب رساندن به آثار باستانی و جنازه‌های دفن شده در این مقبره بوده و بعدها نیز مشکلات و مخاطرات موجود در زمینه حفظ امنیت جانی کارگران موجب ادامه یافتن این فرایند شد. بر اساس اطلاعاتی که مورخ پیش از میلاد چینی به نام سیما کیان “司马迁：sīmǎqiān “به ثبت رسانده و آن را «مکتوبات کاتب بزرگ» نامیده است، اتاق اصلی مقبره امپراتور با جریانی از جیوه مزین شده است تا بدین شکل یادآور جریان رودخانه‌های محلی در داخل این مقبره باشد. در سال ۲۰۰۵ میلادی بود که یک باستان شناس به نام دواَن چینگ بوا (Duan Chingbo) چهار هزار نمونه برداشت شده از خاک تپه محل دفن امپراتور را برای یافتن نشانه‌هایی از جیوه مورد بررسی قرارداد که پاسخ تمامی آزمایش‌ها مثبت بود. چنین شواهد تاریخی و شیمیایی موجب شده است تا تردیدهای فراوانی در زمینه کاوش این مقبره وجود داشته باشد. همچنین درباره این‌که روش کاوش این مقبره باید به چه ترتیب باشد تا بالاترین میزان محافظت از محتوای مقبره و کارگران در آن اعمال شود نیز هنوز شک و تردیدهای فراوانی وجود دارد.
