武术
Wǔshù
ووشو، از تاریخچه تا فنون و قوانین مسابقات
ووشو
ووشو” ورزش رزمی ملی کشور چین است که در آن انواع مختلف حرکات برای سلامتی جسم و روح و دفاع شخصی در نظر گرفته شده است.در ادامه به تاریخچه ووشو، جایگاه رشته ورزشی ووشو در جهان، فنون و سلاح‌های ووشو پرداخته شده است. با دنبال کردن این مقاله شناخت کاملی از ورزش ووشو بدست آورید.
ووشو که مرکب از دو کلمه “وو” و “شو” به معنی هنر رزم می باشد، ورزش رزمی ملی کشور چین است که در آن انواع مختلف حرکات برای سلامتی جسم و روح و دفاع شخصی در نظر گرفته شده است.
در چین باستان از هنرهای رزمی برای دفاع از سرزمین، خود یا خانواده و مقابله با دشمنان و راهزنان و … استفاده می شد. ووشو نه تنها یک ورزش سنتی چین، بلکه عناصر فلسفی، اخلاقی، زیباشناسی، پزشکی و نظامی را نیز در بر دارد.
هدف فنون رزمی ووشو ناتوان کردن و زیان رساندن به دشمن است. از این رو ووشو یکی از شیوه های تمرینی مهم ارتش های چین باستان بوده و حتی امروزه نیز در تمرینات پلیس و نیروهای مسلح ارتش نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
توسعه ووشو در سلسله های مینگ (۱۳۶۸–۱۶۴۴ میلادی ) و چینگ (۱۶۳۶-۱۹۱۲میلادی ) به اوج خود رسید. در این زمان، ووشو به شاخه های گوناگون مانند چان چوان، نان چوان و تای چی تقسیم شد. در زمان جمهوری چین (۱۹۱۲–۱۹۴۹میلادی) ووشو به نوعی ورزش تبدیل شد و باشگاه های تخصصی بسیاری در زمینه ورزش ووشو ایجاد شد.
پس از مطرح شدن ووشو در بعد مسابقاتی، اولین انجمن رسمی آن در سال ۱۹۲۰ در کشور چین تاسیس شد و دست اندرکاران امور شدیداً به ترویج مسابقات در سطوح مختلف پرداخته و سرمایه های انسانی و مالی فراوان را در این راه به خدمت گرفتند که بر اثر همین کوشش ها از سال ۱۹۳۲ گردهمایی های ملی آغاز و در سال ۱۹۳۳ ووشو رسما به لیست مسابقات و بازیهای ملی وارد شد.
امروزه ووشو به صورت یک ورزش استاندارد جهانی به مردم جهان ارائه شده است و فقط منحصر به کشور چین نیست و مردم کشورهای مختلف برای بهره گیری از خواص طبی و شرکت در رقابت های قهرمانی در این رشته ورزشی تمرین می‌کنند.
ووشو در سال ۲۰۰۴ توسط کمیته بین المللی المپیک به رسمیت شناخته شد و حرکت خود را جهت ورود به المپیک آغاز نموده است.
رشته ووشو دارای تشکیلات معتبر و منظم جهانی با علامت اختصاری IWUF می باشد که در کشور چین مستقر است. این فدراسیون دارای ۱۵۰ عضو رسمی و فعال می باشد که در سال ۱۹۹۰ تاسیس شده است.
خوشبختانه استقبال ملل مختلف از این رشته زیبا در حد بسیار بالایی بوده، به طوری که گستره جغرافیایی آن که محدود به حوزه شرق آسیا بوده در حال حاضر به اقصی نقاط جهان گسترش یافته و در بخش های مختلف آن در هر دوره از مسابقات قدرت های جدیدی ظاهر می‌شوند که این امر نشان دهنده پیشرفت و بالندگی این رشته است.
هنر رزمی ووشو در مسابقات در دو بخش تالو و ساندا ارائه می‌شود:
زمینه تالو (اجرای فرم های سنتی چینی به صورت زیبا به همراه حرکات آکروباتیک)
زمینه ساندا (مبارزه آزاد بر روی سکو با استفاده از دستان و پاها و زیرگیری)
ووشو به عنوان نوعی ورزش، تمام فنون رزمی خود را حفظ کرده، اما به دلیل محدودیت های قوانین مسابقه، ورزش ووشو بر اصل زیان نرساندن به حریف متکی است. برای نمونه، در مسابقات ساندا محدودیت هایی برای حرکاتی که می تواند به حریف آسیب برساند، ایجاد شده است.
اولین مسابقات ملی ووشو در سال ۱۹۳۵ برگزار شد و متعاقباً در سال۱۹۳۶ معرفی آن در سطح بین المللی، یک تیم ۹ نفره از قهرمانان ووشو در جریان المپیک برلین حرکاتی را به نمایش گذاشته که بسیار مورد توجه و تشویق حضار قرار گرفت.
آنگاه پس از چندین سال مطالعه، تحقیقات و پژوهش در سال ۱۹۵۸ بدلیل استقبال شدید مردم از مسابقات مقررات و قوانین کاملی توسط سازمان تربیت بدنی چین وضع شد که با تلاش دیگر اساتید و قهرمانان این رشته در سطوح جهانی با حضور ۱۴ کشور در سال ۱۹۸۷ اولین مسابقه قهرمانی ووشو آسیا در ژاپن برگزار گردیده و نیز همان سال WUF یا فدراسیون ووشو آسیا تشکیل شد.
در حال حاضر ۳۸ کشور عضو این فدراسیون آسیایی می باشند. در همین حال در رقابتهای اروپا، آمریکا و فدراسیونهای مربوطه تشکیل و پس از کوشش های فراوان در سال ۱۹۹۰ ووشو به عنوان یکی از رشته های رسمی در بازیهای آسیایی وارد گردید.
سپس با تشکیل فدراسیون بین الملی ووشو IWUF در سال۱۹۹۰ اولین دوره مسابقات ووشو قهرمانی جهان با حضور ۳۶ کشور در سال ۱۹۹۱در چین برگزار و متعاقباً دومین دوره آن نیز در سال ۱۹۹۳ در کشور مالزی به انجام رسید و همچنین کشور آمریکا نیز بعنوان محل برگزاری سومین دوره مسابقات جهانی ووشو در سال ۱۹۹۵ برگزیده شد.
مسابقات ووشو
ووشوی چینی علاوه بر فنون استاندارد مبارزه تن به تن به تمرین با سلاح هم توجه دارد. نه تنها اکثریت این سلاح‌ها بر گرفته شده از سلاح‌های سنتی می‌باشند بلکه عبارت «۱۸ سلاح رزمی» نیز از زمان قدیم مرسوم بوده است.
نیزه بلند، کمان بلند، کمان تفنگی، چکش، گرز، عصا، چماق، شمشیر، زنجیر، قلابها، خنجر ترکیبی با تبر، تیشه، ساتور، تبر دسته کوتاه، تبرزین، سپهر، چوب دستی، نیزه، شن کش.
در دوره های تاریخی مختلف و شاخه های متفاوت ووشو، سلاح هایی که عنوان «۱۸ سلاح» را یدک می‌کشیدند، متغیر بوده‌اند.
امروزه این عبارت معمولاً بر سلاح های زیر اطلاق می‌شود:
شمشیر پهن، نیزه، شمشیر دو بند، تبرزین، تبر دسته کوتاه، پارو( بیل)، چنگال، عصا، ساتور،چکش، چماق، نیزه تیغه بلند، گرز «چوب»، خنجر ترکیبی با تبر، چنگک، نیزه سه شاخه.
سلاح های دیگری که معمولاً استفاده می‌شوند عبارتند از: خنجر امی، ایپون، چماق دسته خمیده و قلاب است.
هر کدام از این دسته‌ها، دارای نمونه‌های زیادی است. برای مثال دسته شمشیر پهن دسته کوتاه و بلند، شمشیر پهن تکی، شمشیر، شمشیر پهن دو تائی و شمشیرهای ۳ سر و دو سر هستند. گرزها شامل: چوب بلند، چوب متوسط، چوب کوتاه، نانچکوی دسته بلند و دسته کوتاه و سه قسمت.
امروزه سلاح‌های گوناگون بکار رفته در ووشو به ۴ دسته تقسیم می‌شوند:
– سلاح‌های بلند: بلندتر از قامت انسان اند و با دو دست بکار می روند و شامل: نیزه، چوب، شمشیر پهن بزرگ، نیزه دسته بلند، کوان داو، چنگال، نیزه سه شاخه وبیل هستند.
– سلاح‌های کوتاه: کوتاه تر از قامت انسان اند و با یک دست بکار میروند و شامل: شمشیر پهن، شمشیر باریک، ساتور، چکش، چوب دستی، عصا، خنجر و سپهر هستند:
سلاح‌های ووشو
سلاح‌های نرم: از طناب، زنجیر و یا حلقه ها برای درست کردن، سلاح های متصل به هم که می توانند به دور یا نزدیک ضربه وارد کنند، استفاده می شود.
اینها با یک یا هر دو دست استفاده می شوند و شامل: زنجیر نه تکه، سانچکو، چکش پرنده که عبارتند از ۲ گوی آهنی که به دو سر یک زنجیر آهنی متصل شده اند، ایپون، پنجه پرنده و نانچکو.
سلاح‌های دو قلو: در این مورد یک جفت سلاح وجود دارد که هر یک در یکی از دست‌ها قرار می گیرد. و شامل: شمشیر پهن ۲ تایی، شمشیر باریک دو تایی، قلاب های دو قلو، عصاهای دو قلو، چماق دسته خمیده دو قلو، نیزه های دو تایی، ساتورهای دو تایی، خنجر دو قلو، خنجرهای دو دو، میله های دو تایی با سر هایی به شکل مشت و تبرزین می‌باشند.روش‌های زیادی برای تمرین ووشوی چینی وجود دارد. سه روش اصلی عبارتند از: روتین‌های تمرین، نبرد تن به تن و تمارین پرورش مهارت روتین‌های ووشو شامل سری کاملی از حرکات زنجیره وار بی وقفه است که گاهی به ۱۰۰ حرکت پشت سر هم می‌رسد برای هر روتین ترکیب، ترتیب و ریتم حرکات متفاوت است و تغییراتی هم در شدت دشواری تکنیکی تمارین به چشم می‌خورند.
این روتین‌های تمرینی ممکن است به صورت‌های زیر باشند:
روتین‌های تک نفره بدون سلاح، با سلاح، روتین های مبارزه تن به تن نمایشی که توسط ۲ یا ۳ نفر با یا بدون سلاح یا ترکیبی از مبارزین مسلح و با سلاح گروهی، بدون سلاح یا با سلاح که همزمان توسط چهار نفر یا بیشتر اجرا می شوند مبارزات تن به تن مبارزاتی اند که توسط ۲ مبارز انجام می شوند.
– مبارزه آزاد: مسابقاتی که دارای مبارزه تن به تن و بدون سلاح هستند. هدف در این مسابقات زمین زدن حریف با مشت و لگد است. مبارزین در پوشیدن لباس های محافظ مختارند.
– مبارزه با دست: مسابقه ای با دست خالی که در آن مسابقه دهندگان در ناحیه مچ با هم تماس مداوم دارند و هدف غلبه بر حریف از راه هل دادن یا کشیدن است. مشت، لگد و گلاویز شدن ممنوع است.
– مبارزه با چوب دستی کوتاه: هر نفر چوب دست کوتاهی که پوشیده از چرم یا پنبه است در دست دارد. هر دو لباس محافظ می پوشند و برنده کسی است که اولین ضربه را به حریف بزند.
– مبارزه با چوب دست بلند: هر مبارز میله یا چوب دستی بلندی در دست دارد و لباس محافظ پوشیده است. نفر اول که به حریف ضربه بزند برنده است.
یکی از اصول آموزش ووشو، تمارین پرورش مهارت، برای بهبود نیرو و تکنینک های پایه ای می باشد. این تمارین شامل تمرین حرکات تعادلی که در آن هنرجو برای مدتی حالت را حفظ می‌کند و تمارین پاها لگد زدن، کشش و غلتیدن است.
برخی از اساتید فن علاوه بر تمارین ۴ روش زیر را هم معتبر و مفید می دانند:
– استفاده از کیسه بوکس
– کاغذ چند لایه‌ای برای تمرین ضربات
– میله‌های متحرک
– میله های چوبی
یکی از ویژگی های ووشوی چینی این است که در طول تاریخ طولانی اش، همواره به خاطر ترکیب منحصر به فرد خود از تمرین های سلامتی بخش، دفاع شخصی و هنر و انضباط فردی، بوجود آمده است.
از نظر تاریخی، ووشو در اصل بیشتر وابسته به جنگ بود. روش تمرینی که برای دفاع از خود شکل گرفته بود. امروزه هنوز هم ویژگی های مبارزه ای خاص خود را حفظ کرده و چند سبک هنوز هم بر تمرین و توسعه فنون موثر مبارزه تاکید دارد.
قرن‌های اخیر شاهد بسیاری از اساتید بزرگ ووشو بوده‌اند. آنها گام های بلندی در راه ترکیب فنون مبارزه و روش‌های سلامتی بخش برداشته اند. روش های آموزشی که برای تمرین بدن و ذهن و مهار کردن کامل توانایی های بدن طراحی شده بودند.
ووشو تنها راهی برای افزایش سلامتی و مهارت های فرد نیست. پیوند طولانی آن با حرکات به آن کیفیت هنرمندانه ای بخشیده است. هم زمان بر روی بدن، تعادل، تسلط بر اعصاب و روحیه تاکید دارد.
تمرینهای زنده آن بر جسم تاثیر زیبائی بخش دارند و بر خلق و خو تاثیر مثبت می گذارند. این خصوصیات، ووشو را به «وویی» یعنی هنر رزمی تبدیل می‌کنند. ووشو همین طور می تواند، ظاهر فرد را بهتر کند و به آن تناسب، عرض و چالاکی بدهد و روحیه اش را شاداب و متعادل می کند.
خواهران منصوریان قهرمانان ووشو ایران و جهان
در کشورمان ایران نیز همسان با دیگر ممالک چند سالی است به همت و پشتکار تنی چند از زحمتکشان و عاشقان این هنر، شاهد توسعه و گسترش این هنر رزمی که به تعبیری می توان آن را گوهر تابناک هنرهای رزمی معرفی نمود.
از سال ۱۳۶۸ رسما تحت پوشش فدراسیون های مختلف از جمله تکواندو، کاراته، دفتر جهاد تربیت بدنی و فدراسیون کونگ فو، ووشو رزم آوران شروع نمود و از اسفند ۱۳۸۲ ووشو فعالیت خود را در قالب فدراسیون مستقل ادامه می دهد و با ۲۰ سبک در سی و یک استان فعال می باشد.
با اینکه مدت زیادی از تاسیس فدراسیون ووشو نمی گذرد، روند رو به رشد این رشته کاملا مشهود است و از نظر فنی نیز هنرجویان وطن عزیزمان در سطح قابل تحسینی ارتقاء پیدا نموده اند که این موضوع مورد توجه صاحب نظران و کارشناسان فدراسیون بین المللی IWUF نیز قرار گرفته است.
مضافا شرکت تعدادی از اساتید و قهرمانان عزیز ایرانی در تورنمنت های بین المللی و بالاخص مسابقات مختلف قهرمانی جهان و آسیا باعث کسب رتبه ها و امتیازات عالی گشت. سنگینی ترازوی افتخارات را افزون نمود که امید است روز به روز بر وسعت این آگاهی ها و افتخارات افزود شود.
عضویت ووشو جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۹۹۱ به عنوان سی هفتمین عضو فدراسیون جهانی در نهاد مذکور پذیرفته شد.
